Դոմինիկյան Հանրապետությունում ծնված, բայց վաղ տարիքից ԱՄՆ ներգաղթած Ջունո Դիասը պատահական չէ, որ իր ստեղծագործությունները մեծամասամբ նվիրում է գաղթականության թեմային, ներգաղթյալների կյանքում հանդիպող դժվարություններին։ Գրողն ինքն էլ 6 տարեկանում ստիպված էր ընտանիքի հետ լքել հայրենիքն ու չնայած բազմաթիվ խոչընդոտներին, բնակություն հաստատել ԱՄՆ-ի Նյու Ջերսի նահանգում, որտեղ էլ պիտի շարունակեր ապրել, կրթություն ստանալ և ստեղծագործել։ Միաձուլելով օտար երկրում ազգային ինքնության պահպանման, ազատ կամք ունենալու իրավունքի, ռասիզմի, սիրո և կորստի գաղափարները, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի դասախոսը դասվեց 21-րդ դարի 20 լավագույն գրողների շարքին և իր գործերը հրատարակեց այնպիսի խոշոր ամսագրերում, ինչպիսիք են՝ The Paris Review-ն, The New Yorker-ը և այլն։ Պուլիցերյան մրցանակի է արժանացել 2008թ․-ին իր հանրաճանաչ ՝ «Օսկար Ուաոյի կարճ և զարմանահրաշ կյանքը» վեպի համար, որն արծարծում է վերոնշյալ թեմաները։

Հեղինակը ներկայացնում է համանուն ստեղծագործության հերոսի՝ Օսկարի՝ դոմինիկյան ծագումով ամերիկացի տղայի մասին, ով տարված է գիտաֆանտաստիկայով, երազում է դառնալ Դոմինիկյան Ջեյ Ռ. Թոլքինը և բացի այդ, տենչում է սեր գտնել: Սակայն Օսկարին ամեն բան չէ, որ հեշտ պիտի տրվի, քանի որ նրան հետապնդում է սերնդեսերունդ եկած անեծքը, որը տարիներ շարունակ իր ընտանիքին դատապարտել է բանտարկության, խոշտանգումների, ողբերգական դժբախտ պատահարների և ապերջանիկ սերերի: Օսկարը, ով դեռ սպասում է իր առաջին համբույրին, վերջին զոհն է լինելու: Նա պարբերաբար սիրահարվում է տարբեր աղջիկների և մշտապես մերժվելով, աստիճանաբար խորը դեպրեսիաների և տառապանքների մեջ է ընկնում։ Միայն համալսարանն ավարտելուց հետո հերոսը ընտանիքի հետ Սանտո Դոմինգո՝ իր ծննդավայր ճամփորդելիս, սիրահարվում է մի կիսաթոշակառու, իրենից տասը տարով մեծ մարմնավաճառի, ում հետ վերջապես ունենում է այդքան բաղձալի առաջին համբույրը։ Մարմնավաճառի ընկերը, սակայն, իմանալով տեղի ունեցածի մասին, հետապնդում է Օսկարին և խոշտանգումների ենթարկելով սպանում նրան։

Միևնույն ժամանակ պատմվում է վեպի հերոս Օսկարի քրոջ՝ Լոլայի և մոր՝ Բելիի կյանքից մանրամասնություններ, որոնց կյանքը ևս ողողված է շղթայական անեծքի գաղափարով։ Լոլան, որպես ներգաղթյալ, քննադատվում և նսեմացվում է ընկերոջ հոր կողմից՝ իր արտաքինի և լատինական առոգանության համար։ Վեպի ընթացքում նա ևս սիրո փնտրտուքների և ինքնակայացման փուլում է գտնվում։ Լոլայի երիտասարդությունը զուգահեռաբար համեմատվում է մոր երիտասարդության հետ, որը նույնպես հեշտ չի ընթացել․ դեռ վաղ տարիքում ծնողներին կորցնելուց հետո, Բելիին հեռու ազգականները հանձնել են ստրկության և միայն մի բարեգութ բարեկամուհու շնորհիվ է նա որդեգրվել ու ազատվել ստրկությունից։ Բելին, իր անձնական դժբախտություններից զատ, տառապում է կրծքագեղձի քաղցկեղով և վեպի վերջում մահանում է Օսկարի թաղումից կարճ ժամանակ անց։

Ջոնո Դիասն ընթերցողին ընկղմում է Օսկարի բուռն կյանքի և ընդհանուր ընտանիքի պատմության մեջ՝ հումորով և խորաթափանցությամբ ներկայացնելով դոմինիկյա-ամերիկյան փորձառությունը, քննարկելով մարդու՝ ճակատագրին դեմ գնալու բնությունը։ Ստեղծագործությունը լի է ֆլեշբեքերով^[1] և հույսով, որ ժառանգական անեծքի շղթան վերջապես կավարտվի։

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը