Քորմաք Մաքքարթի «Ճանապարհը»
2024-04-20
Ամերիկացի վիպասան, թատերագիր և սցենարիստ Քորմաք Մաքքարթին ամերիկյան ժամանակակից գրականության մեծագույն գրողներից մեկն է։ Մաքքարթին սովորել է Նոքսվիլում գտնվող Թենեսիի համալսարանում և համալսարանում ուսանելու տարիներին ծառայել ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերում։ Գրողի ստեղծագործական բարդ ձեռագրին ընթերցողները ծանոթ են դեռևս 1965թ․-ից, սակայն միայն 2006թ․-ին հրատարակված «Ճանապարհը» վեպով «մեր ժամանակների Ֆոլքներ»-ն արժանացավ Պուլիցերյան մրցանակի։
Վերոնշյալ ստեղծագործությունը պատմում է մի անանուն մարդու և իր որդու մասին, ովքեր փորձում են գոյատևել միջուկային աղետից հետո։ Այստեղ ողջ մոլորակը ներկայացվում է որպես մութ ու լքված վայր, ուր գրեթե բոլոր կենդանիներն ու բույսերը վերացել են, երկնքից մոխիր է թափվում, իսկ հողը՝ այրված է ու ամուլ։ Հայր և որդի ձեռնունայն շրջում են ավերված Ամերիկայով և ականատես, ինչ-որ չափով էլ մասնակից լինում տիրող քաոսին։ Նրանց նպատակը շուրջը տիրող աղետից ազատվելն է, որի համար էլ մոտակա ափը հասնելու ճանապարհ են բռնում։ Ճանապարհին նրանք անընդհատ պայքարում են սովի, հիվանդությունների, գողերի ու թափառող մարդակերների սպառնալիքի դեմ։ Լինում են պահեր, երբ մարդն ինքը ստիպված սպանում է իրենց հանդիպած մարդկանց, քանի որ հակառակ դեպքում ինքն ու որդին պիտի զոհ դառնան։ Լքված տներում հայտնաբերված սննդից, ցնցոտիներից և մի ատրճանակից բացի, նրանք միմյանցից զատ ուրիշ ոչինչ և ոչ ոք չունեն:
Ճանապարհին նրանք խոստանում են չլքել միմյանց, սակայն հոգնածությունն ու ցավը տեղի են տալիս, երբ նրանք հասնում են իրենց բաղձալի ափերից մեկը։ Տագնապահար եղած որդուն արդեն մահամերձ հայրը հանգստացնում է, ասելով, որ իր ճանապարհին դեռ կհանդիպի բարին ու որ նա միայնակ չի մնա գորշ աշխարհում։ Եվ իսկապես, հոր մահից հետո տղային հանդիպում է մի բարոյական և ոչ մարդակեր ընտանիք, որը հոգ է տանում տղայի մասին և նրան ստիպում հորը կորցնելուց հետո նորից ոտքի կանգնել։
Հետապոկալիպտիկ պատմությունները, ինչպիսին Քորմաք Մաքքարթիի «Ճանապարհ»-ն է, պարունակում են բարու, չարի, ընկերակցության, ապրումակցման, հավատքի և գոյատևման կրկնվող թեմաներ՝ ցույց տալու համար, թե ինչպես են որոշ մարդիկ փորձում պահպանել բարոյական չափանիշները մի աշխարհում, որտեղ քաղաքակրթությունը գրեթե հասել է անհետացման եզրին: Չնայած նրան, որ մարդիկ վերածվել են մարդակեր վայրենիների և հրաժարվել ցանկացած բարոյականությունից, հայր և որդի շարունակում են հետևել բարոյականության կանոններին և գազաններով լի աշխարհում հավատարիմ են մնում մարդկային համոզմունքներին։ Այստեղ չկա ապագայի ոչ մի հույս և վեպի միակ շարժիչ ուժը սերն է, որն էլ միավորում է հորը և որդուն։
© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը
մեկնաբանություններ