Ստիվեն Էդլի Գուիրգիս «Ռիվերսայդի և խելագարության միջև»

2024-04-26

Այս ստեղծագործությունը թոշակի անցած ոստիկանի մասին է, որին սպառնում է բնակարանից վտարվելու վտանգը: Պիեսում հեղինակը սև հումորի միջոցով առճակատվում է կյանքի և մահվան հարցերին:

Իր նախկին կյանքի անարդարության և դժբախտության զոհը դառնալուց հետո Վալտեր Վաշինգտոնը, որին տվել են «Հայրիկ» մականունը, համառորեն պայքարում է իրեն մնացած միակ բանը՝ Վերին Արևմտյան հատվածում[1] գտնվող իր վարձակալած բնակարանը պահպանելու համար: Այս տունը ծառայում է որպես գործողությունների թատերաբեմ «Ռիվերսայդի և խելագարության միջև» ներկայացման համար:

Մաշված և խառնաշփոթ վիճակում գտնվող բնակարանն ավելի լավ օրեր էլ է տեսել: Նախորդ ձմռանը կնոջ մահից հետո անցյալն ապրում է բնակարանի մյուս չորս բնակիչների կողքին. տոնածառը լուսավորված է մնում ողջ ամառ, իսկ հանգուցյալ կնոջ սայլակը դեռ կանգնած է խոհանոցում:

Այնուամենայնիվ, այս տունը հաղորդում է մի տեսակ հարմարավետության և ապահովության զգացում, որն այն դարձրել է մագնիս անհաջողակների, պորտաբույծների և «կոտրվածների» համար: «Հայրիկն» ի սրտե իր տուն է ընդունել Ջունիորին՝ հենց նոր բանտից վերադարձած իր որդուն, Լուլուին` որդու «հղի» (իրականում աղջիկը խաբում է) [U1] ընկերուհուն և Օսվալդոյին՝ որդու՝ թմրամոլությունից ապաքինված ընկերոջը: Մշտակա այցելուները բնակարանին վերաբերում են որպես ապաստանի, որտեղ մշտապես վերադառնում են: Տան պատերի ներսում նրանք կարող են մոռանալ այն դաժան իրողությունների մասին, որոնց դիմակայում են բնակարանի պատերից դուրս:

Թատերագիր Ստիվեն Էդլի Գուիրգիսի պիեսում բնակարանը գտնվում է Ռիվերսայդ-Դրայվում[2] (անգլերենից թարգմանած՝ «ճանապարհ գետի կողքով»), քանի որ գրողը մեծացել է այդ տարածքում, իսկ հետագայում՝ մոր մահից հետո, կրկին վերադարձել այնտեղ: Ինչպես պիեսում, այնպես էլ իրական կյանքում, Գուիրգիսը այնտեղ էր, որպեսզի խնամեր հորը:

Գուիրգիսը իր ստեղծագործության մեջ անդրադառնում է հպարտության և ամոթի, ռասայի և դասային պատկանելության խնդիրներին: «Հայրիկի» և Ջունիորի միջև լարվածություն է ստեղծվում, քանի որ հայր-որդի հարաբերություններում խորը տարաձայնություններ կան: Նախկին ոստիկան «Հայրիկի» ջերմ ու առեղծվածային վերաբերմունքի տակ թաքնված է դժգոհություն քրեական անցյալ ունեցող Ջունիորի նկատմամբ:

«Հայրիկն» ունի նաև իր ներքին դրաման. Նա սևամորթ է, դեռ չի հաշտվել կնոջ մահվան և աշխատանքը կորցնելու հետ: Սպիտակամորթ ոստիկանի կողմից աշխատանքից հեռացվելուց հետո, նա խտրականության հայց է ներկայացրել դեռևս ութ տարի առաջ, որը դեռ լուծման փուլում է:[U2] 

Պիեսի ընթացքում այս ներքին դրամաներից բացի, տեղ են գտել սիրային, մխիթարության, ծիծաղի և հոգու փնտրտուքների պահեր:

«Ռիվերսայդի ու խելագարության միջև» պիեսը նյույորքյան անհավանական մութ կատակերգություն է, որը թույլ է տալիս հայացք նետել կյանքի թաքնված կողմերին, որոնք մեզ մարդկային են դարձնում: Հակասություններով լի կերպարները ստիպված են տեր կանգնել իրենց համոզմունքներին, զոհաբերության գնալ իրենց ցանկությունների համար և ի վերջո հաղթահարել իրենց անցյալը:


[1] The Upper West Side (UWS)- թաղամաս Նյու Յորքի Մանհեթեն վարչական միավորում։

[2] Նյու Յորքի Մանհեթեն թաղամասում գտնվող տեսարժան մայրուղի:

© Նյութը պատրաստեց՝ Անի Գասպարյանը:

մեկնաբանություններ