Ռիչարդ Ռուսոն ժամանակակից ամերիկացի արձակագիր, վիպասան, սցենարիստ և ուսուցիչ է, որի գործերից շատերը կիսով չափ ինքնակենսագրական բնույթ ունեն և պարունակում են դրվագներ իր ծննդավայրից՝ Նյու Յորք նահանգում անցկացրած տարիներից, ինչպես նաև Քոլբի քոլեջում գրականություն դասավանդելու ժամանակներից։ Ռուսոյի՝ 2001 թ․-ին հրատարակված «Էմփայըր Ֆոլզ» վեպը 2002 թ․-ին Պուլիցերյան մրցանակի է արժանացել «Գեղարվեստական արձակ» անվանակարգում և հետագայում HBO հեռուստաընկերության համար հեղինակը գրել է հեռուստաթատերախաղ՝ վեպի հիման վրա։

Վեպում հեղինակն իր սուր դիտարկումներն է անում Ամերիկայի փոքր քաղաքում ապրող ընտանիքի, իրենց հավատքի և ապագայի հանդեպ հույսի մասին, որտեղ գործարանները փակված են, բնակչությունը նվազում է, հեռանկարները՝ փոքրանում։

Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում քայքայվող, գրեթե սնանկացած Էմփայըր Ֆոլզ փոքրիկ քաղաքում։ Այն պատմում է մի անխռով մարդու՝ Մայլզ Ռոբինի մասին, ում կյանքն ու տեղի գործարանները վերահսկվում են մի մեծահարուստ ընտանիքի՝ Ուայթինգների կողմից։ Մայլզը ղեկավարում է Էմփայըր Գրիլը՝ մի ռեստորան, որը դեռևս շունչ է տալիս մեռնող քաղաքին և հոգ է տանում իր դստեր՝ Թիկի մասին։ Նա հաճախ է մտովի տեղափոխվում անցյալ և մահացած մոր մասին հիշողությունների գիրկն ընկնում։ Սակայն Մայլզի ներկան նախանձելի չէ, քանի որ կինը շուտով բաժանվելու է նրանից, հայրը հարբեցող է ու մսխում է որդու գումարը։

Իր հուշերից մեկում կարծրացած է մի պատկեր, երբ մանուկ հասակում մոր հետ գնացել էին ճամփորդության։ Մայլզին տարօրինակ է թվում, որ հայրն իրենց չէր ուղեկցում, սակայն փորձում է վայելել մոր հետ կապված հիշողությունը։ Այնտեղ գտնվելու ժամանակ մայրը հանդիպում է մի ջենթլմենի՝ Չարլի Մեյնի հետ: Մայլզը կասկածում է, որ երկուսի միջև ինչ-որ անպատշաճ կապ կա, բայց երբ նրանք լքում են կղզին, մայրը նրան վստահեցնում է, որ ամեն բան կարգին է։ Միայն տասնամյակներ անց տեղական թերթում հին լուսանկար տեսնելուց հետո է, որ Մայլզը պարզում է, որ Չարլի Մեյնն իրականում եղել է Ուայթինգի տեքստիլ կայսրության նախկին ժառանգորդը և իր հովանավոր տիկին Ուայթինգի ամուսինը: Մայլզ Ռոբինի մայրն աշխատում էր տիկին Ուայթինգի մոտ՝ խնամելով նրա հաշմանդամ դստերը՝ Սինդիին, պարոն Ուայթինգի ինքնասպանությունից հետո։ Մայլզն այժմ մտածում է՝ արդյոք մայրն այդպիսով փորձում էր մեղքերը քավել։ Մայլզը նույնիսկ մտածում է, թե դա է պատճառը, որ տիկին Ուայթինգն իրեն գայթակղել է վերադառնալ հայրենիք՝ իրենց ռեստորանում աշխատելու, որպեսզի վրեժ լուծի: Այսպիսով, Մայլզը որոշում է անկախանալ Ուայթինինգներից ու իր առանձին գործը սկսել, սակայն տիկին Ուայթինգն այդ մասին իմանալով, ամեն միջոց կիրառում է Մայլզի հիմնած պանդոկը փակելու համար։ Երբ Մայլզը գնում է տիկին Ուայթինգի հետ առերեսվելու, նրան դիմավորում է տեղի ոստիկանն ու նրանք կռվի են բռնվում: Մայլզին տեղափոխում են հիվանդանոց, որից հետո էլ նրան բանտախուց պիտի տեղափոխեին, եթե դստեր դպրոցում կրակոցներ չլինեին։ Նա Թիկի հետ փախչում է քաղաքից և երկար ամիսներ են պահանջվում, մինչև դուստրն ուշքի է գալիս կատարվածից՝ չնայած որ ոչ մի մարմնական վնասվածք չէր ստացել։

Եղբայրն ամեն կերպ համոզում է Մայլզին վերադառնալ քաղաք, քանզի Ուայթինգները կորցնում էին իրենց իշխանությունն ու քաղաք վերադառնալիս Մայլզն իմանում է տիկին Ուայթինգի մահվան մասին։ Սակայն մինչ վերադառնալը, Մայլզի տեսիլքներում հայտվնում է Չարլի Մեյնը, ով ասում է նրան, որ մոր մահն Մայլզի մեղքն է, և որ Չարլիի մայրն ու Չարլին կարող էին միասին փախչել, եթե Մայլզը չլիներ մեջտեղում: Նա տանջվում է մեղքի զգացումից, բայց հենց վերադառնում է իրականություն, հասկանում է, որ պետք է մեծանա. «Ժամանակն էր վերադառնալու Էմփայըր Ֆոլզ» ։

Ի վերջո, Էմփայըր Ֆոլզը բացահայտում է մեր ամենավատ և լավագույն բնազդները, ինչպես մեր ամենասարսափելի մղձավանջները, այնպես էլ ամենապարզ հույսերը։

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը